Petrol ve doğalgaz mühendisliği genellikle birleşik bir mühendislik disiplini olarak ele alınsa da, bu alanda uzmanlıklar ve odak alanları farklılık gösterebilir:

1. Petrol Mühendisliği: Petrol mühendisliği, petrolün yer altından çıkarılması, üretimi, işlenmesi ve rezervlerin yönetilmesi ile ilgilenir. Bu mühendisler, sondaj teknikleri, rezervuar mühendisliği, üretim optimizasyonu ve kuyuların yönetimi gibi konularda uzmanlaşır.
2. Doğalgaz Mühendisliği: Doğalgaz mühendisliği ise doğalgazın keşfi, çıkarılması, depolanması ve taşınması gibi süreçlerle ilgilenir. Bu alandaki mühendisler, doğalgaz rezervuarlarının değerlendirilmesi, gaz üretim teknikleri ve taşınma sistemleri gibi konularda çalışır.

Her iki mühendislik dalı da enerji sektöründe kritik bir rol oynar ve genellikle entegre çalışır. Üniversitelerde çoğunlukla “Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği” adı altında birleştirilmiş bir program olarak sunulur, ancak bazı okullarda bu dallar ayrı uzmanlık alanları olarak da öğretilebilir.

1. REZERV KEŞFİ VE DEĞERLENDİRME 

• Jeologlar ve Jeofizikçiler: Görevleri, petrol ve doğalgazın bulunduğu potansiyel alanları keşfetmek için yer altı yapısını analiz ederler. Sismik veri toplama, haritalama, yeraltı modelleri oluşturma ve rezervuarların boyutunu ve kalitesini değerlendirmek için çeşitli jeofizik teknikleri kullanırlar. 
• ARAÇLAR: Sismik dalga ölçümleri, yer çekimi ve manyetik veriler, rezervuar modelleme yazılımları.
• Rezervuar Mühendisleri: Görevleri, Keşfedilen rezervlerin üretim potansiyelini değerlendirirler. Rezervuarın akışkan özelliklerini analiz eder, simülasyonları yapar ve en verimli üretim yöntemini belirlerler.
• ARAÇLAR: Simülasyon yazılımları (PETREL, ECLİPSE), akış modelleme.

2. SONDAJ OPERASYONLARININ PLANLANMASI

• Sondaj Mühendisleri: Görevleri, sondajın nasıl yapılacağın dair planlar hazırlar. Kuyu tasarımını yapar, sondaj sıvılarını belirler ve ekipman seçimlerini yapar. Kuyu hedeflerine en güvenli ve verimli şekilde ulaşmayı amaçlarlar.
• ARAÇLAR: Kuyu planlama yazılımları (WellPlan), sondaj simülasyon yazılımları.

3. SONDAJ KULESİNİN KURULUMU VE OPERASYONLARI

• Sondaj Kulesinin İşlevi: Sondaj kulesi (Derrick), yer altındaki rezervuara ulaşmak için kuyunun delinmesini sağlayan ekipmanların üzerine kurulan büyük, dikey bir yapıdır. Kule, sondaj borularını ve ekipmanları destekler, sondaj işlemlerini gerçekleştirir ve kuyudaki tüm aktivitelerin yönetildiği bir platform sağlar.
• Kule Kurulumu: Görevi, sondaj yapacak saha, zemin hazırlığı ve düzenlemelerle sondaj kulesinin kurulumuna uygun hale getirilir.
• Çalışanlar: İnşaat mühendisleri, saha teknisyenleri ve inşaat işçileri zemin hazırlıklarını yaparlar.
• Kulenin Yerleştirilmesi: Görev, Sondaj kulesi, önceden hazırlanmış platforma kurulur. Büyük vinçler kullanılarak kule parçaları birleştirilir ve dikey konuma getirilir.
• Çalışanlar: Kule montaj ekibi, derikmenler ve teknisyenler kurulumda aktif rol alır.
• Ekipman Kurulumu ve Test Edilmesi: Görev, Sondaj kulelerinin içine sondaj boruları, sondaj kulesi tabanı, sondaj sıvısı pompaları, vinçler ve diğer ekipmanlar yerleştirilir. Kurulumun ardından tüm ekipmanların işlevselliği test edilir.
• Çalışanlar: Sondörler, başsondör ve ekipman teknisyenleri test ve ayarlama işlemlerini yapar.

4. SONDAJ OPERASYONLARI

• Sondaj kulesi, bu aşamada aktif bir şekilde kullanılmaya başlanır ve ana rolünü oynar.
• Başsondör (Toolpusher): Görevleri, Kuledeki günlük sondaj faaliyetlerini organize eder. Ekipmanların kurulumunu, bakımını ve operasyonunu yönetir. Sondaj ekibinin çalışmalarını denetler.
• Sondör (Driller): Görevleri, Sondaj işlemini gerçekleştiren kişidir. Sondaj masasını yönetir, sondaj sıvısını kontrol eder, boruların takılmasını ve çıkarılmasını yönetir. Kuyunun delinmesini sağlar ve sondaj sürecini denetler.
• Asistan Sondör (Assistant Driller): Görevleri, Sondöre yardımcı olur, sondaj sıvılarını kontrol eder ve ekipmanın düzgün çalıştığından emin olur. Operasyon sırasında sondörün verdiği talimatları uygular.
• Derikmen (Derrickman) ve Kule: Görevleri, Kulede yüksekte çalışarak boruları yerleştirir ve çıkarır. Kuledeki boru katlarını düzenler ve sondaj sıvısının pompalanmasını sağlar.
• Sondaj İşçisi (Roughneck): Görevleri, Sondaj kulesindeki fiziksel işleri yapar. Boruların taşınması, sondaj ekipmanlarının kurulumu ve bakımı gibi işleri yürütür.
• Meydancılar (Roustabouts): Görevleri, Sahadaki genel işleri yapar. Kule etrafında temizlik, düzenleme ve malzeme taşımak gibi görevleri yerine getirirler.

5. KUYU TAMAMLAMA VE ÜRETİM BAŞLANGICI

• Tamamlama Mühendisleri: Görevleri, Sondaj bitiminden sonra kuyunun üretime uygun hale getirilmesini sağlar. Kuyu içindeki boruları, valfleri ve diğer ekipmanları yerleştirir. Kuyuya uygun bir tamamlama tasarımı yapar.
• Tamamlama Aşamasında Kule Kullanımı: Görev, Sondaj tamamlandığında, kule halen aktif olarak kullanılır. Kuyu tamamlama işlemleri sırasında boruların yerleştirilmesi, valflerin montajı ve kuyu içi ekipmanların ayarlanması için kule kullanılır.
• Kuledeki Bakım Çalışmaları: Görev, Kule, bu süreçte bakım ve onarım gerektirir. Ekipmanların dayanıklılığını sağlamak için düzenli kontroller yapılır.
• Üretim Mühendisleri: Görevleri, Kuyudan çıkarılan petrol ve doğalgazın yüzeye güvenli ve verimli bir şekilde taşınmasını sağlar. Üretim akışını kontrol eder, yapay kaldırma yöntemlerini uygular ve kuyunun verimliliğini artırmak için gerekli ayarlamaları yapar.

6. Üretim ve Bakım Aşaması

• Üretim İşçileri ve Operatörler: Görevleri, Günlük üretim operasyonlarını yürütürler. Kuyudan çıkan petrol ve gazın ayrıştırılması, depolanması ve taşınması işlemlerini yönetirler. Üretim ekipmanlarının rutin bakımını yaparlar.
• Bakım ve Onarım Ekibi: Görevleri, Üretim sahasındaki tüm ekipmanların bakım ve onarım işlerini yaparlar. Beklenmedik arızaları giderir ve üretimin aksamadan devam etmesini sağlarlar.

7. ÜRETİM İZLENMESİ VE OPTİMİZASYONU

• Rezervuar Mühendisleri ve Üretim Mühendisleri: Görevleri, Üretim verilerini analiz eder ve kuyunun performansını sürekli olarak izlerler. Rezervuarın ömrünü uzatmak ve üretim verimliliğini artırmak için yeni yöntemler geliştirirler.
• Veri Analistleri ve Uzmanlar: Görevleri, Sahadan gelen verileri analiz eder, ekipmanın ve kuyunun performansını değerlendirirler. Bu analizler, gelecekteki operasyonel kararların alınmasına yardımcı olur.

8. SONLANDIRMA VE KUYUNUN KAPATILMASI

• Kapatma Mühendisleri: Görevleri, Kuyu ömrünü tamamladığında veya ekonomik üretim mümkün olmadığında kuyunun güvenli bir şekilde kapatılmasını sağlarlar. Çevre koruma ve yasal gerekliliklere uygun olarak kuyuyu mühürlerler.

Petrol ve Doğalgaz Sektöründe Çalışan Mühendisler ve Yetkinlikleri Neler Olmalı?

Petrol ve Doğalgaz Mühendisleri (Petroleum Engineers):

• Görevleri: Petrol ve doğalgazın çıkarılmasını planlar ve yönetir. Rezervuarların analizini yapar, kuyuların yerleşim planlarını oluşturur ve üretim sürecini optimize eder.
• Yetkinlikleri: 
  • Jeoloji ve Jeofizik Bilgisi: Yer altı rezervuarlarının yapısını anlamak ve doğru sondaj planları geliştirmek için jeolojik ve jeofizik verileri yorumlayabilmelidir.
  • Sondaj Bilgisi: Sondaj ekipmanlarını, tekniklerini ve sondaj akışkanlarının kimyasını iyi bilmelidir. Sondaj operasyonları sırasında karşılaşılabilecek sorunlara yönelik çözümler geliştirebilmelidir.
  • Rezervuar Bilgisi: Rezervuar dinamiklerini ve akış modellerini analiz ederek en verimli üretim yöntemlerini belirler. Rezervuar simülasyonları yaparak petrol ve gaz çıkışını optimize eder.
  • Tamamlama ve Üretim Bilgisi: Kuyunun üretime geçirilmesi, kuyu tamamlama teknikleri ve üretim akışının optimize edilmesi gibi süreçleri yönetir.
  • Akışkanlar Mekaniği: Petrol ve gazın rezervuar içinde ve kuyudan yüzeye çıkışına kadar tüm süreçlerdeki akış özelliklerini anlamalıdır.
• Proje ve Zaman Yönetimi

• Planlama ve Organizasyon: Sondaj ve üretim operasyonlarını planlayıp zamanında tamamlamalı, maliyetleri etkin bir şekilde yönetmelidir.
• Risk Yönetimi: Operasyonel riskleri belirlemeli ve bu riskleri minimize edecek stratejiler geliştirmelidir.
• İletişim ve Takım Çalışması

• Etkili İletişim: Farklı ekiplerle net ve anlaşılır bir şekilde iletişim kurabilmeli, raporları ve teknik bilgileri paylaşabilmelidir.
• Liderlik Becerisi: Ekibi yönetebilmeli, koordinasyon sağlamalı ve saha operasyonlarında liderlik yapabilmelidir.
• Analitik Düşünme ve Problem Çözme

• Veri Analizi: Sondaj, üretim ve rezervuar performans verilerini analiz ederek doğru kararlar alabilmelidir.
• Problem Çözme Yeteneği: Teknik sorunları hızlı bir şekilde çözebilmeli ve alternatif çözümler üretebilmelidir.
• Güvenlik ve Çevre Bilinci

• İş Güvenliği: Saha güvenliği kurallarını bilmeli ve uygulamalıdır. Güvenli çalışma ortamını sağlamak için gerekli tedbirleri almalıdır.
• Çevre Koruma: Çevresel etkilere karşı duyarlı olmalı, çevreye zarar vermeyen üretim yöntemleri geliştirmelidir.
• Yazılım ve Teknoloji Yetkinliği

• Modelleme ve Simülasyon Yazılımları: Petrel, Eclipse, MATLAB gibi simülasyon ve modelleme araçlarını kullanarak rezervuar ve sondaj tasarımı yapabilmelidir.
• Veri Yönetim ve Analiz Sistemleri: Büyük veri setlerini analiz etmek için veri tabanı ve analiz araçlarını kullanabilmelidir.
• Adaptasyon ve Sürekli Öğrenme

• Teknolojik Yeniliklere Açıklık: Yeni teknolojileri ve yöntemleri takip etmeli ve öğrenmeye istekli olmalıdır.
• Esneklik: Saha koşullarında değişen durumlara ve operasyonel gereksinimlere hızlı adapte olabilmelidir.
• Kültürel Farkındalık ve Uluslararası Çalışma Yeteneği

• Çok Kültürlü Ekiplerle Çalışabilme: Farklı kültürlerden gelen insanlarla uyum içinde çalışabilmelidir.
• Yabancı Dil Bilgisi: Özellikle İngilizce başta olmak üzere, uluslararası projelerde iletişim kuracak dil yetkinliğine sahip olmalıdır.